Fla?!!! MECLYS, ANAYASAYI MAHKEMEYE KAR?I KORUMALI

Anayasa Mahkemesi hakkynda, ´Anayasa paketindeki bazy maddeleri iptal ederse bu yok hükmünde olacaktyr, hükümet bu hukuksuz karary kaale almadan referanduma sunmalydyr. Hükümetin bu yöndeki adymy hukuki olarak herhangi bir sorun te?kil etmeyecektir´ ?eklinde ?ok bir ça?ry yapan Anayasa Mahkemesi raportörü Osman Can açyklamalaryna bugün de devam etti. Anayasa mahkemesinden açyklamalary üzerine uyary alan ve ´ya sözlerini düzeltmesi ya da istifa etmesi´ istenen Can, Taraf´a yapty?y açyklamalarynda aksine sözlerinin arkasynda durdu.

FLA?!!! MECLYS, ANAYASAYI MAHKEMEYE KAR?I KORUMALI!

Anayasa Mahkemesi hakkynda, ´Anayasa paketindeki bazy maddeleri iptal ederse bu yok hükmünde olacaktyr, hükümet bu hukuksuz karary kaale almadan referanduma sunmalydyr. Hükümetin bu yöndeki adymy hukuki olarak herhangi bir sorun te?kil etmeyecektir´ ?eklinde ?ok bir ça?ry yapan Anayasa Mahkemesi raportörü Osman Can açyklamalaryna bugün de devam etti. Anayasa mahkemesinden açyklamalary üzerine uyary alan ve ´ya sözlerini düzeltmesi ya da istifa etmesi´ istenen Can, Taraf´a yapty?y açyklamalarynda aksine sözlerinin arkasynda durdu.

Osman Can: Anayasa Mahkemesi´nin anayasa de?i?ikli?ini ´esastan´ incelemesi, Anayasa´nyn de?i?tirilemez maddelerinden olan ´hukuk devleti´ ilkesine aykyrydyr. Anayasa Mahkemesi´nin önünde yerli kyyafetler giydirmi?, gözleri açyk bir Themis heykeli (Onun tabiriyle Adile Hanym) olan bir ülkede hukuku savunmak gibi zor bir i?e soyunmu? biri Osman Can. Demokrat Yargy Derne?i E?ba?kany ve Anayasa Mahkemesi raportörü syfatyyla, bu ?milli? hukuk devletinde son olarak, ?Anayasa Mahkemesi e?er Anayasa dy?yna çykarsa kararlary yok sayylyr? dedi ve yürekleri hoplatty. Dün Kemalist gazetelerdeki kö?eler, Weimar Almanyasy´nyn hukuk sistemini anlamak için Berlin´de girmedik sokak byrakmamy? Osman Can´a hukuk dersi veren öfkeli yazylarla doluydu. Bu hararet içinde, anayasal yetkilerinin dy?yna çykan bir Anayasa Mahkemesi´ne kar?y Anayasa´yy savunma gibi çok basit ve temel bir yükümlülü?ümüzü bize hatyrlatynca, bir anda anar?ist ilan edilen Osman Can ile konu?tuk.

Siz tam olarak ne öneriyorsunuz? - Öneri ?uydu: Anayasa Mahkemesi´nin kendisine yasaklanmy? olan alana müdahale etmek suretiyle, açyk ve a?yr bir Anayasa ihlali gerçekle?tirmesi durumunda, Parlamento´nun ve siyasal karar mekanizmalarynyn buna hukuksal geçerlilik kazandyrmaksyzyn, referandum sürecini devam ettirmesiydi. Meclis, toplumun kendisine emanet etti?i hukuka ve demokrasiye sahip çykarak referandum sürecini sürdürmelidir. Yani yargy organynyn yargysal i?levin dy?yna çykarak siyasal bir pozisyon almasy durumunda Meclis, Anayasa´yy korumak zorundadyr. Anayasa Mahkemesi kendisine Anayasa tarafyndan tayin edilmi? çerçeve dy?yna çykmasy durumunda, hukuksal ve siyasal olarak bu yöntemin takip edilebilece?ini ifade ediyoruz.

Bunun anayasal zemini nedir? - Anayasa Mahkemesi anayasadaki görevlerinin dy?yna çykarsa Anayasa´nyn de?i?tirilemez maddelerindeki Hukuk Devleti ilkesini çi?ner. Anayasa´nyn 11. maddesi tüm devlet organlaryny ba?lar. Mahkemeyi de ba?lar. Anayasa´nyn 138. maddesi mahkemelerin, kanunlara ve hukuka uygun olarak karar vermek zorunda oldu?unu söyler. Anayasa´nyn 148. maddesi Mahkeme´yi ba?lar. Ve Mahkeme´nin esas denetimi veya ?ekil örtüsü altynda esas denetimi yapamayaca?yny söyler. Anayasa Mahkemesi bu yasayy ihlal etti?i andan itibaren mahkeme olmaktan çykar. Bu ihlal üzerine verdi?i karar, karar olmaz. Böyle bir tasarruf Meclis´i ba?lamaz. Meclis böyle bir ihlal durumunda hukuk devleti ilkesini savunmakla yükümlüdür. Anayasa Mahkemesi´nde çaly?an 11 üye, anayasal synyrlar çerçevesinde kalan bir i?levi yerine getirdikleri zaman Anayasa Mahkemesi heyeti olur. Yoksa bu 11 ki?i biraraya gelip ?Knesset´in kapanmasyna, Ysrail Ba?bakany Netanyahu´nun idam edilmesine? diye bir karar vermeye ba?lady?y andan itibaren Anayasa Mahkemesi olmaz bu.

Meclis´e ve siyasete dü?en görev ne? - Anayasa Mahkemesi, kendisini ba?layan Anayasa´yy ihlal etti?i zaman, Meclis hem kendisini ba?layan Anayasa´yy, hem toplumun demokratik taleplerini, hem de kendisine Anayasa´nyn 175. maddesinde tanynmy? kesin yetkiyi korumak ve bunu Anayasa Mahkemesi´ne hatyrlatmak zorundadyr. Bu, onun hukuka ve demokrasiye saygysynyn bir ifadesidir. Bu çerçevede ilk olarak Anayasa Mahkemesi, Anayasa´ya uygun davrany?ynyn bir gere?i olarak bu tür bir ihlale izin veremez, bu tür bir ihlal gerçekle?ti?inde ise Meclis, Yüksek Seçim Kurulu ve Bakanlar Kurulu buna hukuksal geçerlilik kazandyramaz. Bu karary Anayasa Mahkemesi üyeleri imzalayamaz. Anayasa Mahkemesi Ba?kany imzalayamaz. Bu karar Ba?bakanlyk tarafyndan Resmi Gazete´de yayymlanamaz. Bu karar, yok hükmünde kabul edilir. Resmi Gazete´de yayymlanan anayasa paketinin referandumdan geçti?i varsayylyr. Buna göre, o de?i?ikliklerdeki gibi HSYK´nyn yeni yapysy olu?ur. Anayasa Mahkemesi´nin yedek üyeleri asil üye olur ve di?er maddeler yürürlü?e girer.

Ama ?Bu kriz yaratyr, çaty?ma çykar? diyenler de var... - Mahkeme bu çaty?ma riskini göze alyyorsa ve hukuk dy?yna çykyyorsa parlamentonun Anayasa´yy korumasy hükümlülü?ü sorumlulu?u vardyr. Halk, bu parlamentoyu gerekti?inde anayasa de?i?ikli?i yapabilsin diye, Anayasa´nyn 175. maddesindeki yetkiyi kullanabilsin diye seçti. Parlamento ´ben hiçbir ?ey yapamam´ dedi?i zaman halk da ´o zaman ne i?e yaryyorsunuz´ diye sorar. Halk parlamentoya olan inancyny kaybeder. Parlamentonun demokrasiye hukuk devletine sahip çykmasy gerekiyor. Hatta parlamentonun laikli?e sahip çykmasy gerekiyor. Çünkü de?i?tirilemezli?i tanymlady?ynyz andan itibaren bundan hareketle hukukun üstünde, ulusal iradenin üstünde metafizik bir iradeyi de kabul ediyorsunuz demektir. Y?in do?rusu, Anayasa Mahkemesi bu do?rultuda adym atty?y andan itibaren, evet, bir kriz potansiyeli vardyr. Ama bunu bu krizi çykaranlar da dü?ünmeli. Böyle bir kararla parlamento ortadan kaldyrylyyor. Bu kararla birlikte toplumun temel sorunlaryny çözebilme imkâny olan anayasa de?i?ikli?i olana?y ortadan kaldyrylyyor. Böyle bir durumda temel sorun kriz de?il, bunu nasyl çözümlenece?idir. Bu hukuk teorisi açysyndan çok da zor de?il.

?Kurucu iktidar? kavramyndan bahsediyorsunuz... - Evet. Sözgelimi yönetmelikle yapylan bir idari i?lem yargy tarafyndan yasaya aykyry bulundu?u zaman yargy organyny suçlayamazsynyz. Çünkü yönetmenli?i de?i?tirmek suretiyle mevzuaty de?i?tirmek imkâny vardyr. Yönetmelik de?i?tirildi?inde e?er o yönetmelik yasaya aykyry ise Dany?tay tarafyndan iptal edilebilir. Bu durumda yine yargyya kyzamazsynyz. Çünkü o yasanyn da de?i?tirilme imkâny vardyr. Parlamento harekete geçer, yasayy de?i?tirir. Böylece sorun çözümlenmi? olur. Yasayy de?i?tirdiniz, bu da Anayasa Mahkemesi´ne gider. Anayasa Mahkemesi bu anayasa uygunluk açysyndan denetler. Onun verece?i karara da kyzamazsynyz. Çünkü anayasanyn da de?i?tirilme imkâny vardyr. Ve gelelim son merhaleye... Anayasa´yy de?i?tirmeye çaly?yyorsunuz, bir hukuksal otorite ?hayyr de?i?tirmezsin? diyor. Bunu dedi?i andan itibaren ortaya çykan tablo nedir? Ortaya çykan tablo ?udur: Kurucu irade en ba?ta bir kez anayasayy yapar, ondan sonra sonsuza kadar o kurucu iradenin anayasasyyla yola devam edilir. Böylece anayasa ile toplumsal beklentiler arasyndaki uyum imkâny elinizden alynmy? olur. Ortaya çykan bir problem de ?udur: Hukuki otoriteler anayasa tarafyndan kurulmu? otoritelerdir. Bu otoritelerin anayasanyn üstünde bir irade kullanmasy da çeli?kidir. Ve bu çeli?ki demokrasiyi imkânsyz hale getirir.

Peki, o en me?hur örnekle sorayym ben de; bu kurucu iktidar ?hilafeti de getirebilir mi?? Bunun synyrlaryny kim çizecek? - ?öyle deniyor: Peki bir gün parlamento çykyp bütün siyasi partileri yasaklyyorum, seçim falan da yapmyyorum derse ne olacak? Bence bu sorular, demokrasiye de?il önce darbelere yöneltilmelidir. Çünkü tüm bu bahsedilen korkular, aslynda darbe dönemlerinde fiilen gerçekle?ti. Bu olaylar 27 Mayys döneminde, 12 Mart döneminde, 12 Eylül, 28 ?ubat sürecinde gerçekle?ti. Türkiye´de iki kurucu iktidar biçimiyle kar?y kar?yya kaldyk. Bunlardan birincisi aslî kurucu iktidardyr. Ylk anayasayy yoktan var eden, ortaya koyan iradedir. Bu aslî kurucu iktidaryn demokrasi ve insan haklary düzenine kar?y, militarizme, silaha dayanan bir niteli?i vardy. Darbe dönemleri bu aslî kurucu iktidarlaryn tablosunu ortaya koyar. Bir de talî kurucu iktidar vardyr ki bu parlamentodur. Teorik olarak, evet, parlamentonun fa?izme izin vermesi mümkün. Ama pratik olarak bakty?ynyzda, Türkiye´de parlamentonun anayasa de?i?ikliklerinde her zaman özgürlükleri ve temel insan haklaryny geli?tirme yolunda bir e?ilimi vardyr.

Bunu biraz daha açabilir misiniz? - Gelin, mesela 12 Eylül darbesinin 1982 Anayasasy üzerinde parlamentonun neler yapty?yna bir bakalym. Parlamento 1987´de anayasanyn de?i?tirilmesini kolayla?tyrdy, siyasi yasaklary kaldyrdy. 1995 yylynda yine parlamento, sosyal haklaryn alanyny geni?letti. Örgütlü özgürlüklerin alanyny geni?letti. Militarizmin açyk ve net olarak yansydy?y ba?langyç paragrafyny Anayasa´dan çykardy. 1999´da özelle?tirmeler mümkün hale getirildi. 2001´de geni? çaply bir anayasa de?i?ikli?i yapyldy. Hem ba?langyç kysmynda hem de temel haklar ve özgürlükler kysmynda ilerlemeler sa?landy. 2004 yylynda uluslararasy temel hak sözle?meleri, anayasanyn parçasy haline getirildi. Kadyn erkek e?itli?i getirildi. 2007 yylynda ne yapyldy: Cumhurba?kanyny seçme hakky halka verildi. 2008 yylynda üniversitelerde ya?anan ba?örtüsü yasa?y kaldyrylmaya çaly?yldy. E?itim hakky önündeki kysytlamalar giderilmek istendi. Bunlar parlamentonun kendi özgür iradesiyle yapty?y de?i?iklilere verilen örneklerdir. Dikkat ederseniz, bunlaryn hepsinde ileriye do?ru özgürlükleri geni?leten düzenlemeler sözkonusudur. Yani ?eriat getirmek, diktatörlü?e gitmek, partileri kapatmak diye bir trend yok burada. Bu tehlikeden korkuluyorsa bu parlamentodan de?il, kurumlardan gelecektir. Yani kurumlaryn tablosuyla parlamentonun tablosu arasyndaki fark çok açyk.

Zaten parlamento bu kadar tehlikeliyse, parlamenter demokrasiden vazgeçelim o zaman... - 550 milletvekili kendi özgürlüklerini ortadan kaldyrmak üzerine hiçbir zaman biraraya gelemez. Bu kadar çok demokrasi açy?yna, parti içi demokrasi eksikli?ine ve militarizm tehdidinde ra?men, parlamentonun kendi özgür iradesiyle yapty?y anayasa de?i?iklikleri istisnasyz temel özgürlükleri geni?letmek yönündedir.

Peki Anayasa Mahkemesi´nin meclisten rol çalma hikâyesinin de bir tarihi var my? - Bunun ilk i?aretleri 1965´te veriliyor. 1965´te Mahkeme, ?Anayasa sosyalizme kapalydyr? diye bir hüküm getiriyor. Bunun üzerine, silsile halinde ?u sonuçlara varyyor: Sosyalist partiler kurulamaz, sosyalist partiler kurulamazsa, buna yönelik dü?üncenin propagandasy yapylamaz. Esasa giri?in ba?langycy ise 1969 yylydyr. 1969´da Demokrat Partililere yönelik siyasi yasaklaryn kaldyrylmasyyla ilgili anayasa de?i?ikli?i ortaya çykty?ynda, ordu ´bu de?i?iklik yapylyrsa darbe yaparyz´ diye tehdit ediyor. Dönemin Ba?bakany (Süleyman Demirel) harekete geçiyor. Cumhuriyet Senatosu´na gidiyor, ?Aman bu geçmesin, yoksa darbe olur? diye. Ama Senato geri adym atmyyor ve yasayy geçiriyor. Ve karar, Türkiye Y?çi Partisi tarafyndan Anayasa Mahkemesi´ne götürülüyor. Gerekçe ?udur: Bu yasa 27 Mayys´yn ruhuna aykyry.

Öyle mi? Solun karanlyk tarihi desenize... - Anayasa Mahkemesi yetkisi olmady?y halde yasayy iptal ediyor. 1971 yylynda yapylan de?i?ikliklerle Anayasa Mahkemesi´nin yetkisi synyrlandyrylyyor. ?Sen iradenin ortaya çyky? ko?ullarynyn tamamynyn gerçekle?ip gerçekle?medi?ine bakacaksyn. Yradenin içeri?ini bilemezsin? deniyor mahkemeye. Gerekçesinde ?öyle yazyyor de?i?ikli?in: ?Anayasa de?i?ikli?i, yasa ady altynda yapylsa bile anayasa de?i?ikli?i ve anayasadyr. Metnin Anayasa Mahkemesi tarafyndan denetlenmesi dü?ünülemez.? 1971 yylynda yapylan de?i?ikli?in gerekçesi bu. Bu gerekçenin ardyndan, Anayasa Mahkemesi önüne gelen anayasa de?i?iklikleri için ?Esastan görü?meye yetkim yok? diye üst üste kararlar alyyor. Ta ki 1974´te tekrar ?incelerim? diyene kadar. Mahkeme bu kez ?Evet, ben muhteva denetimi yapamam. Ancak ?ekil denetimi yaparym? diyor. Ama sonra diyor ki, Anayasa´ya göre, ?rejimin cumhuriyet niteli?i de?i?tirilemez, de?i?tirilmesi teklif dahi edilemez? diyor. Teklif edilemiyorsa e?er, teklif ?arty hiçbir zaman yerine gelmez. O halde bu bir ?ekil sorunudur, ?ekil denetimine girer. Yani Anayasa´nyn de?i?tirilmesi teklif dahi edilemez ilk iki hükmüyle ilgili bütün de?i?iklikler, ?eklî de?i?iklik içine sokuluyor. Anayasa Mahkemesi, bu gerekçesiyle 6-7 tane anayasa de?i?ikli?ini iptal ediyor. 12 Eylül öncesi parlamentonun yasama kabiliyetine ket vuruyor bu gerekçe. 12 Eylülcülerin me?hur ??artlaryn olgunla?masyny bekledik? meselesi var ya... Parlamentonun çaly?ty?y bir yerde, son ana kadar toplumsal ihtiyaçlara göre Anayasa de?i?ikli?i yapma ihtimali oldu?u sürece, o ?artlar hiçbir zaman olgunla?mazdy.

148. maddeye neden gerek duyuldu o zaman? - 1982 Anayasasy´nyn yapycylary bu konuda bir tercih yapyyor. ?Anayasa Mahkemesi artyk sadece ?ekil denetimi yapsyn, içeri?e girmesin? diyorlar. Hatta Dany?ma Meclisi´nde Kamer Genç´in ?Bari de?i?tirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddelere göre inceleme yapabilsin? teklifine, ?Bu da olmaz, zaten öyle bir durum olursa, halk devreye girer diye itiraz ediliyor. ?ekil denetimi de, 148. maddede çe?itli kysytlamalara ba?lanyyor.

148´inci madde: Esasa girmeden ?eklen bak

Anayasa´nyn 148. maddesinde Anayasa Mahkemesi´nin, Anayasa de?i?ikliklerini sadece ??ekil? yönünden inceleyebilece?i vurgulanyyor. Y?te o madde: ?Anayasa Mahkemesi, kanunlaryn, kanun hükmünde kararnamelerin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Yçtüzü?ünün Anayasaya ?ekil ve esas bakymlaryndan uygunlu?unu denetler. Anayasa de?i?ikliklerini ise sadece ?ekil bakymyndan inceler ve denetler. Ancak, ola?anüstü hallerde, sykyyönetim ve sava? hallerinde çykarylan kanun hükmünde kararnamelerin ?ekil ve esas bakymyndan Anayasaya aykyryly?y iddiasyyla, Anayasa Mahkemesi´nde dava açylamaz. Kanunlaryn ?ekil bakymyndan denetlenmesi, son oylamanyn, öngörülen ço?unlukla yapylyp yapylmady?y; Anayasa de?i?ikliklerinde ise, teklif ve oylama ço?unlu?una ve ivedilikle görü?ülemeyece?i ?artyna uyulup uyulmady?y hususlary ile synyrlydyr. ?ekil bakymyndan denetleme, Cumhurba?kanynca veya Türkiye Büyük Millet Meclisi üyelerinin be?te biri tarafyndan istenebilir. Kanunun yayymlandy?y tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, ?ekil bozuklu?una dayaly iptal davasy açylamaz; def´i yoluyla da ileri sürülemez.? ( Yyldyray O?ur/Taraf)

(12 Haziran 2010, 17:06)

HABERLE İLGİLİ ŞİKAYET, DÜZELTME GİBİ TALEPLERİNİZİ İLETMEK İÇİN TIKLAYIN

HABERLE BAĞLANTILI OLABİLECEK LİNKLER: Göster/Gizle

´Anayasa Mahkemesinin verece?i hukuksuz iptal karary yok hükmündedir´ tarty?masyyla ilgili tüm man?etlerimiz

Kontrgerilla´nyn yargydaki örgütlenmesi

http://www.kontrgerilla.com/mnsetgoster.asp?haber_no=1885