2005´te yürürlü?e giren ve 2011 ba?ynda uygulamaya ba?lanacak yeni CMK, Ergenekon ve benzer terör örgütü sanyklaryny vuracak. Ergenekon sanyklaryndan tutukluluk süreleri 4 yyly dolduracak olanlar, yeni düzenlemeye göre tahliye edilmeyi bekliyordu. Ancak bu ay sonunda yürürlü?e girecek olan madde, tutukluluk süresinin bazy suçlarda iki kat olarak uygulanmasyny öngörüyor.
![]() ![]() ![]() |
Ergenekon sanyklaryna yeni yyl ?oku
2005´te yürürlü?e giren ve 2011 ba?ynda uygulamaya ba?lanacak yeni CMK, Ergenekon ve benzer terör örgütü sanyklaryny vuracak. Ergenekon sanyklaryndan tutukluluk süreleri 4 yyly dolduracak olanlar, yeni düzenlemeye göre tahliye edilmeyi bekliyordu. Ancak bu ay sonunda yürürlü?e girecek olan madde, tutukluluk süresinin bazy suçlarda iki kat olarak uygulanmasyny öngörüyor.
Ceza yargylamalaryny düzenleyen, tutuklama sürelerini ve kriterlerini de?i?tiren Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK), Aralyk 2004´te kabul edilerek, 1 Haziran 2005´te yürürlü?e girdi. Kanunun, ?tutuklulukta geçecek süreyi? düzenleyen 102. maddesinin yürürlü?e giri?i ise 31 Aralyk 2010´a byrakyldy. 2005´te Ergenekon ve ba?lantyly davalaryn hiçbiri yoktu. Zaman geçti. Geçen sürede, Türkiye´nin aslynda uzun zamandyr kanayan yarasy olan uzun tutukluluk süreleri, Ergenekon sanyklary Tuncay Özkan, Mustafa Balbay, Mehmet Haberal gibi isimlerin uzun tutukluluk halleri nedeniyle ülke gündemine oturdu. Maddenin yürürlü?e giri? tarihi kapyya dayandy. Cuma günü itibariyle, mahkemelerin yeni düzenleme uyarynca, bütün sanyklaryn tutukluluk durumunu yeniden de?erlendirmesi gerekecek.
2005 tarihli CMK 102
Y?te olay burada dü?ümleniyor. 102. maddenin ne dedi?ine bakalym. Maddede, ?A?yr ceza mahkemesinin görevine giren i?lerde, tutukluluk süresi en çok iki yyldyr. Bu süre, zorunlu hallerde gerekçesi gösterilerek uzatylabilir, uzatma süresi toplam 3 yyly geçemez? ifadesi yer alyyor. CMK´nyn 252. maddesinde ise ?Devletin güvenli?ine kar?y suçlarda, anayasal düzene ve bu düzenin i?leyi?ine kar?y suçlarda, milli savunmaya kar?y suçlarda ve devlet syrlaryna kar?y suçlarda tutuklama süresi iki kat uygulanacaktyr? deniliyor. Ylk baky?ta son derece anla?ylyr gözüken bu madde üzerinde aslynda büyük bir tarty?ma ya?anyyor. Tarty?ma, maddelerdeki ?Zorunlu hallerde gerekçesi gösterilerek uzatylabilir. Uzatma süresi 3 yyly geçemez? ve ?iki kat uygulanyr? ifadelerinden kaynaklanyyor. Herkes, bu ifadeler üzerinden kendi konumuna uygun bir hesap yapyyor.
Herkesin hesaby ayry
Uzun yyllardyr cezaevinde bulunan tutuklularyn hesaby 4 yyldan fazla tutuklu kalynamayaca?yna yönelik. Ergenekon sanyklarynyn avukatlarynyn da destekledi?i bu yoruma göre, ?a?yr ceza mahkemelerinde yargylananlar en fazla 2 yyl tutuklu kalabilece?i için, bu sürenin iki katynyn geçerli oldu?u özel yetkili mahkemelerde yargylananlar da 4 yyldan fazla cezaevinde tutulamaz. Bu da ancak zorunla hallerde mümkündür.?Buna kar?ylyk, farkly hukukçular, ?Bu yorumu yapanlar, a?yr ceza mahkemelerindeki 2 yyllyk alt sürenin 3 yyly geçemeyecek biçimde uzatylabilece?ini unutuyor? yorumunu yapyyor.
Tarty?ma do?urdu
3 yyllyk süreyi anymsatan hukukçular da kendi içinde ikiye ayrylyyor. Bir yoruma göre, ?3 yyly geçemez? ifadesi; 2 yyllyk alt süreye sadece 1 yyl eklenebilece?i, toplam 3 yyldan fazla tutuklu kalynamayaca?y anlamyna geliyor. Bu durumda, özel yetkili mahkemelerde de sürenin 6 yyldan fazla olmamasy gerekiyor. Di?er yoruma göre ise düzenleme, 2 yyllyk alt süreye, an fazla 3 yyl ekleme yapylabilece?i anlamyna geliyor. Bu yorumun sahiplerine göre ise a?yr cezada yargylananlar en fazla 5 yyl, özel yetkili mahkemelerde yargylananlar en fazla 10 yyl tutuklu kalabilir.
Mahkemeye ba?ly
Bu yorumlar, tutukluluk süreleri 2 yyla yakla?an Ergenekon sanyklary açysyndan hayati önem ta?yyor. 653 gündür tutuklu bulunan Balbay, 622 gündür tutuklu bulunan Haberal gibi isimler de bunlaryn ba?ynda geliyor. Zira, hemen tahliye edilmemeleri zaten ele?tiri konusu olan bu isimler için ?10 yyllyk hesabyn geçerli olmasy? tutukluluk süresinin daha uzun yyllar sürece?i endi?esi yaratyyor. Dany?tay davasy sanyklary Alparslan Arslan, Osman Yyldyrym, Tekin Ir?i gibi 4 yyldan fazla süredir tutuklu bulunan isimler ise 4 yyllyk yorum geçerli sayylyrsa, hemen tahliye edilebilecek. Ergenekon sanyklary Veli Küçük, Muzaffer Tekin, Do?u Perinçek gibi isimler de bu yorum geçerli sayylyrsa, kysa süre sonra mahkeme karary gerekmeksizin tahliye olabilecek. Hangi yorumun do?ru olaca?y konusundaki son sözü ise mahkemeler söyleyecek. Çünkü kafa kary?yklyklaryna ra?men hükümet, yargyyy ba?layycy bir düzenleme yapmady ve i?i mahkemelere byrakty. Ancak Türkiye´nin dört bir yanyndaki mahkemeler farkly farkly yorumlar yaparsa, i? iyice içinden çykylmaz bir hal alacak. Bu durumda, mahkeme kararlaryny Yargytay´a ta?yma yetkisi bulunan Adalet Bakanly?y´nyn yorumu, belirleyici hale gelecek. Bakanlyk, kendi yorumuna aykyry kararlary, uygulama birli?i sa?lamasy için Yargytay´a götürebilecek.
Bakanlykta ku?ku yok
Edindi?imiz bilgilere göre Adalet Bakanly?y, düzenlemede bu kadar tarty?ylacak bir yön görmedi. Bu nedenle, açyklayycy bir yasal düzenleme çaly?masy da yapmady. Kulislere yansyyan bilgilere göre, bakanlyk, ?A?yr ceza mahkemelerinde en fazla 2 yyl tutuklu kalynabilir, bu süre en fazla 3 yyl arttyrylabilir, do?al olarak toplam 5 yyldan fazla tutuklu kalynamaz. Özel yetkili mahkemeler için de maddede sürelerin iki katynyn uygulanaca?y belirtildi?ine göre, hem 2 yyllyk sürenin 4 yyl olarak dü?ünülmesi, hem de 3 yyllyk sürenin 6 yyl olarak dü?ünülmesi gerekir. Bu durumda, toplam süre 10 yyldan fazla olamaz? görü?ünü ta?yyor.
AYHM´de sorun olmaz
10 yyla bulabilecek toplam tutukluluk süresinin Avrupa Ynsan Haklary Mahkemesi´nde mahkumiyete yol açyp açmayaca?y konusuna gelince. Hükümetin bu konudaki de?erlendirmesinin ?öyle oldu?unu ö?rendik: ?Avrupa Ynsan Haklary Sözle?mesi´nin ?hürriyet ve güvenlik hakky? ba?lykly 5. ve adil yargylanma hakky ba?lykly 6. maddeleri kapsamynda de?erlendirilen uzun tutukluluk hallerinde, önemli olan tutuklu geçirilen sürenin makul olup olmady?y. Bu da somut olayyn özelliklerine göre de?erlendirilece?inden, tutukluluk gerekçelerinin yeterli ve geçerli olmasy, soru?turmayy yürütenlerin hyzly hareket etmesi halinde Sözle?me´ye aykyry bir durum söz konusu olmayacaktyr.?
Ergin: Hüküm çok açyk
Uzun tutukluluk konusundaki hassasiyetini daha önce de açyklayan Adalet Bakany Sadullah Ergin, buna kar?yn tarty?manyn, somut durumlar üzerinden yürütülmesini do?ru bulmady?yny söyledi. Ergin, ?Yürürlü?e girecek hüküm çok açyk? görü?ünde. Bakalym, cuma gününden sonra mahkemeler dü?ümü nasyl çözecek? ( Serpil Çevikcan / Milliyet)
(27 Aralyk 2010, 12:50)
HABERLE İLGİLİ ŞİKAYET, DÜZELTME GİBİ TALEPLERİNİZİ İLETMEK İÇİN TIKLAYIN
HABERLE BAĞLANTILI OLABİLECEK LİNKLER: