28 ?ubat´y takip eden süreçte, 7 Temmuz 1997´de Genelkurmay ile Yçi?leri Bakanly?y arasynda imzalanan ve TSK´nyn iç güvenlik doktrinine zemin olan EMASYA protokolünün gölgesi, Balyoz isimli darbe planyyla bir kez daha gündemde. Gazeteci ve Aydynlar darbelere zemin olabilecek EMASYA genelgesinin bugüne kadar AK Parti hükümetince kaldyrylmamasyny ve hala bu giri?imin yapylmyyor olmasyny büyük bir hata olarak niteleyerek ça?ryda bulunuyorlar: ´Emasya´nyn kaldyrylmasy için bir genelge yeter.´
![]() ![]() ![]() |
EMASYA´yy kaldyrmak için bir genelge yeter
28 ?ubat´y takip eden süreçte, 7 Temmuz 1997´de Genelkurmay ile Yçi?leri Bakanly?y arasynda imzalanan ve TSK´nyn iç güvenlik doktrinine zemin olan EMASYA protokolünün gölgesi, Balyoz isimli darbe planyyla bir kez daha gündemde. Gazeteci ve Aydynlar darbelere zemin olabilecek EMASYA genelgesinin bugüne kadar AK Parti hükümetince kaldyrylmamasyny ve hala bu giri?imin yapylmyyor olmasyny büyük bir hata olarak niteleyerek ça?ryda bulunuyorlar: ´Emasya´nyn kaldyrylmasy için bir genelge yeter.´
Cengiz Çandar
2002-2003 yyllary arasynda dönemin Birinci Ordu Komutany Çetin Do?an tarafyndan hazyrlanan darbe planynda, ´ilk tutuklanacak gazeteciler´ grubundaki 36 gazeteciden biri olan Radikal yazary Cengiz Çandar, Bu çaly?mayy yapan kurum ve ki?iler, Türkiye´deki demokrasi açysyndan bir yüz karasydyr. Bu lekenin silinmesi gerekiyor. sözleriyle hükümete ça?ryda bulunuyor. Bu protokolün ortadan kalkmasy, yasal ve anayasal bir de?i?iklik gerektirmiyor. Yçi?leri Bakany´nyn bir genelgeyle bunu kaldyrmasy gerekiyor. Bunun bugüne kadar kaldyrylmamasy bir kabahatti. ?eklinde konu?an Çandar ?u soruyu soruyor: 28 ?ubat sürecine ait bir düzenlemeyle nasyl hükümet edersiniz?
Ali Bayramo?lu
´EMASYA Plany´ny en iyi bilen gazeteci´ olarak anylan Ali Bayramo?lu ise gelinen noktada, Yyllardyr EMASYA´yy anlatabilmek için göbe?imi çatlatyyorum. ´Asker sever basyn´ bunu çok hafifsedi ve ciddiye alan arkada?larymyz da çok bilgileri olmady?y için çok üstüne gitmediler. biçiminde yakynyyor. EMASYA´nyn anlamyny Bayramo?lu´nun ?u sözleri net olarak aktaryyor: EMASYA demek, askerin her ilde, o ilin bütün yapysyyla ilgili yapty?y istihbarat çaly?malary, fi?lemeler ve bunlaryn depolanmasy demek. Yani EMASYA demek, fiili askeri darbe demek. O planlaryn uygulanmasy demek, darbenin olmasy demek. Balyoz Plany´nda bir darbe tatbikaty yapyldy?yny savunan Yeni ?afak yazary, EMASYA bugüne yönelik de büyük bir tehlikedir. Orada 200 binin ki?inin isimleri, gazetecilerin, el konulacak yerlerin isimleri, yapylacak i?lerin isimleri var. Ortada darbe ve EMASYA arasyndaki ba?lantylary fiilen gösteren bir durum var. EMASYA planlary ve etrafyndaki her garnizonda kurulmu? olan Asayi? Güvenlik Merkezleri, son derece çarpycy ve önemlidir. Bunun derhal kaldyrylmasy gerekir. diye ekliyor.
Lale Kemal
Savunma alanynda önemli yazylar kaleme alan Taraf yazary Lale Kemal ise EMASYA´nyn kaldyrylamamasyny, ´hükümetin askeri tahrik etmekten çekinmesi´ne ba?lyyor. Hükümetin kafasynda Demokles´in kylycy gibi duran bir kapatma davasy var. diyen Kemal, askeri asli görevine çekecek reformlaryn 2005´ten bu yana durmasyny da buna örnek gösteriyor. Geçti?imiz yyl ortaya çykan Kafes Plany´ny hatyrlatarak Türkiye uçurumun e?i?inde. yorumunu yapan Lale Kemal, hükümeti cesur olmaya ça?yryyor.
Cengiz Çandar: Hükümetin önemsemedi?i ?ey, boynunda kement oldu
Planyn tümü açysyndan bakylyrsa, Bu yüz karasyna i?tirak edenler, kendilerine yasal bir dayanak bulmak için EMASYA´ya gönderme yapyyor. EMASYA´nyn böyle utanç verici bir plana yer verip vermedi?i tarty?ylyr. Ama tarty?ylmayacak olan, EMASYA´nyn 28 ?ubat askeri müdahalesinin ürünü olmasydyr. EMASYA´yla birlikte, TSK Yç Hizmet Talimatnamesi´nin 35. maddesinin kaldyrylmasy gerekiyor. Üçüncüsü de, ´MGK Siyaset Belgesi´ diye hiçbir yasal dayana?y olmayan gizli bir belgeyle, TBMM´nin yasama ve yetkilerinin üstüne çykan bir metinle ülke yönetilemez. TSK bu tip belgeler sayesinde, kendisinde her türlü demokrasi dy?y rejime müdahale hakkyny görüyor. Bütün bunlaryn kaldyrylmasy ve yeni bir yasal çerçevenin içine sokulmasy gerekiyor ki aksi halde bunun sonu gelmez. Hükümetin önemsemedi?i her ?ey kendi boynuna takylan bir kement haline geliyor. Öncelikle Türkiye´yi askeri vesayetten çykartacak yasal de?i?iklikleri yapmalary gerekiyor. Yeni bir anayasa ?art. Onun için önümüzdeki seçim anayasa seçimi olacak. Ama yeni bir anayasaya kadar, ´Bir ?ey yapylamaz´ diye bir ?ey yok. EMASYA´yy kaldyrmak, yapylacaklardan biridir.
Ali Bayramo?lu: Yki haftalyk çaly?mayla bu mesele sona erer
EMASYA´nyn iki gerekçesi var. Birincisi, Güneydo?u´da o dönem OHAL´in sona ermesi ve onu ikame etmek için bu protokolü çykardylar. Yç Güvenlik Harekat Bölgelerinde, Güneydo?u ve Do?u´da komuta en yüksek askeri komutana geçiyor, bütün güvenlik güçlerinin komutasy yani polis ve jandarma dahil. Bu da Güneydo?u açysyndan birlik yapylanmalaryny, iç güvenlik taburlaryny, alaylaryny... Asker-sivil ili?kilerinin özünü olu?turan bir iç güvenlik doktrini var, burada. Bunun de?i?mesi için, bunun ikame edilmesi gerekir. Siviller oturup askerlerle birlikte, MSB bunun yerine ba?ka bir planlama koyacak. Ykinci gerekçe ?uydu. 28 ?ubat, 1997.. Dindarlar, tehlike. Onlara kar?y tedbir almak için EMASYA´yy ona göre ?ekillendirdiler. Sadece Yç Güvenlik Harekat bölgelerini de?il, Türkiye´nin bütün illerinde muhtemel toplumsal olaylarla ilgili ön de?erlendirme yetkisi verdiler, asli EMASYA birliklerine ve yeni kurulan asayi? birliklerine. Bu, ´Ystihbarat yapabilirsin, ya da yapylmy? istihbaraty depolayabilirsin´ demekti. Toplumsal tehlikeyi, mülki amir devrede olmadan, askerin takip etmesi kadar tehlikeli bir ?ey yoktur. Buna imkan verildi. Bu yön derhal kaldyrylmalydyr. Birinci kysmy da kaldyrylmalydyr. O da iki haftalyk çaly?mayla ikame edilebilir. ( Zaman)
Balyoz´un kylyfy olan EMASYA nedir?
Balyoz Harekat Plany´ny hazyrlayan Orgeneral Çetin Do?an tarafyndan imzalanan EMASYA protokolü, darbe planlaryna kylyf olarak de?erlendiriliyor. 27 maddeden olu?an protokol gizli tutuluyor. Balyoz Harekat Plany´yla ilgili tarty?malarda askerler, yaptyklary planlary EMASYA protokolü ile savunuyorlar. Emniyet Asayi? Yardymla?ma protokolü olarak bilinen EMASYA, 7 Temmuz 1997 yylynda Genelkurmay Ba?kanly?y ile Yçi?leri Bakanly?y arasynda imzalanan toplam 27 maddeden olu?uyor. Protokol´ün gizlilik derecesi de bulunuyor. Bu nedenle uzun süre kimsenin bilmedi?i EMASYA protokolü bugünlerde Balyoz Harekat Plany ile gündeme gelen dönemin Genelkurmay Ba?kanly?y Harekat Daire Ba?kany Korgeneral Çetin Do?an tarafyndan imzalanmy?. Protokol ola?anüstü durumlarda valilik talep etmese dahi toplumsal olaylara askerlere el koyma yetkisi veriyor. EMASYA protokolünden sonra ordunun bu tür durumlar için yirmi dört saat göreve hazyr birlikler hazyrlady?y biliniyor.
Ylan edilmemi? sykyyönetim
TESEV tarafyndan hazyrlanan bir almanakta EMASYA´yy de?erlendiren bir yazy kaleme alan Mülkiye Müfetti?i Ahmet Faruk Güne? ?unlary kaydediyor: Protokolle askeri birliklerin yardyma ça?rylmasy durumunda a?yry ileri gidilerek ilan edilmemi? bir sykyyönetim rejimi tesis edilmi? olmaktadyr. Zira askeri birliklerden yardym istenmesi halinde ildeki tüm iç güvenlik birimlerinin yardyma gelen askeri birli?in komutanynyn emrine girece?i anla?ylmaktadyr. Bu ancak sykyyönetim ilan edilmesi halinde mümkün olabilir.
Hiçbir ülkede benzeri yok
Ahmet Faruk Güne?, EMASYA protokolünün demokratik hiçbir ülkede benzerinin olmady?yny belirterek Siyasi otoritenin iyice zayyflady?y 1997 yylynda imzalanan bu gizli protokol yüzünden askeri otorite neredeyse synyrsyz bir ?ekilde Türkiye´nin her yerinde terörle mücadeleden toplumsal olaylara uzanan synyrsyz bir inisiyatif ve operasyonel müdahale yetkisi kazanmy?tyr diyor. Kamuoyuna 2007 yylynda yansyyan sosyetik fi?leme Ça?layan meydanynda toplumsal olaylara müdahale ile ilgili olarak yapylmak istenen tatbikat gibi olaylaryn EMASYA´ya dayandy?y dönemin askeri yetkilileri tarafyndan açyklanmy?ty. Emasya konusunda yyllardyr ara?tyrmalar yapan ve kamuoyuna duyuran isimlerden gazeteci Ali Bayramo?lu ise EMASYA fiili darbe demektir diyor.
Darbe tatbikaty yapylyyor
Yasanyn valinin ihtiyaç duymasy durumunda askeri birliklerin kullanylmasyny öngördü?ünü belirten Bayramo?lu, 1997 yylyndaki protokolün mülki amirin talebini gerekli görmedi?ini söylüyor. Bayramo?lu protokolün en önemli maddesinin ise iç tehdit ile ilgili oldu?unu belirterek ?öyle konu?uyor: Askeri otoriteye mülki amir talep etmeden de gerek gördü?ü anda müdahale etme yetkisini vermi?tir. Ykincisi askeri makamlara iç tehdit ile ilgili düzenleme ve müdahale etme yetkisini vermi?tir. Buradaki sistem askerin iç güvenlik alanynda kendine has özel bir alan olu?turmasyna yol açmy?tyr. Bunlaryn içine istihbarat çaly?masy tabii ki giriyor. Protokolü okursanyz de?erlendirme diyor zaten. Ystihbarat çaly?malary giriyor, takip çaly?malary giriyor. Tehlikeli gördü?ü her ?ey giriyor. Son ortaya çykan Balyoz Harekat Plany´na yasal kylyf olarak EMASYA´nyn gösterildi?ini söyleyen Bayramo?lu ortaya çykan belgelerin bunu do?rulady?yny belirterek Dolayysyyla bir grubun de?il bütün bir ordunun EMASYA üzerinden darbe tatbikaty yapty?yny gösteriyor. Çünkü tutuklanacak ki?ilerden, kullanylacak gazetecilere tutuklanacak iki yüz bin ki?iye kadar her ?ey EMASYA planlarynda yer alyyor. Dolayysyyla bu planlardan bir tatbikat yapyldy?y görülüyor. Sava? oldu?unda sykyyönetim ilan edilir ve EMASYA gündeme girer kylyfy altynda darbe tatbikaty yapyldy?y belli oluyor dedi. EMASYA´nyn gizli bir protokolle imzalanmy? olmasy içindeki birçok maddenin bilinmesini engelliyor. Ydare Hukuku konusunda uzman Prof. Dr. Niyazi Öktem protokolün bu yönüne dikkat çekerek, Kamuoyuna açyklanmayan bir protokol EMASYA. Normal demokratik nizam içerisinde böylesine ?effaflyk içermeyen düzenlemeler yapylmamasy gerekti?ini dü?ünüyorum diyor. (Taraf, Zaman)
(23 Ocak 2010, 14:29)
HABERLE İLGİLİ ŞİKAYET, DÜZELTME GİBİ TALEPLERİNİZİ İLETMEK İÇİN TIKLAYIN
HABERLE BAĞLANTILI OLABİLECEK LİNKLER:
Balyoz Plany man?etlerimiz
EMASYA Protokolünün tamamyny görmek ve okumak için tyklayyn